Jak Prawidłowo Układać Płytki Na Schodach: Krok Po Kroku Przewodnik

Jak Prawidłowo Układać Płytki Na Schodach? Aby osiągnąć zamierzony efekt, kluczowe jest właściwe dobranie materiałów, dokładne przygotowanie podłoża oraz precyzyjne wykonanie wszystkich kroków w trakcie pracy. Samodzielne układanie płytek na schodach to nie tylko oszczędność finansowa, ale również satysfakcjonujące wyzwanie, które możemy podjąć, kierując się kilkoma podstawowymi zasadami.

Wybór Płytek: Co Warto Wiedzieć?

Płytki ceramiczne to materiał wyjątkowo uniwersalny, który z powodzeniem wykorzystamy zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku. Wybierając płytki na schody, warto kierować się ich właściwościami technicznymi:

• Ciężar i grubość: Optymalna grubość płytek to 8-10 mm, co zapewnia ich odpowiednią odporność na uszkodzenia.
• Odporność na ścieranie: Przy wyborze płytek do wnętrza powinniśmy postawić na te o podwyższonej odporności, klasie PEI 4-5.
• Przyczepność: Płytki na schody zewnętrzne powinny mieć powierzchnię szorstką, co zwiększa bezpieczeństwo (klasa R9 i wyższa).

Niezwykle istotne jest także to, by płytki były mrozoodporne, zwłaszcza jeśli układamy je na schodach prowadzących na zewnątrz budynku. Płytki gresowe to idealny wybór, łączący estetykę z funkcjonalnością. Dodatkowo, dostępność płytek imitujących drewno czy kamień daje nieskończone możliwości aranżacyjne.

Przygotowanie Podłoża—Na Czym Stanąć?

Przygotowanie podłoża to kluczowy krok do uzyskania trwałych schodów. Przed nałożeniem kleju warto wykonać następujące czynności:

• Dokładnie oczyścić powierzchnię ze wszelkich zanieczyszczeń.
• Zastosować grunt, co zwiększy przyczepność kleju do podłoża.
• Sprawdzić równość podłoża przy pomocy poziomicy—w przypadku większych nierówności, należy je wyrównać.

Klej I Fuga—Jakie Wybrać?

Kiedy mowa o kleju, jak prawidłowo układać płytki na schodach, ważne jest, aby zastosować odpowiednie rozwiązanie zależnie od miejsca pracy. Do schodów wewnętrznych poleca się klej o normalnym czasie otwartym, podczas gdy do schodów zewnętrznych należy wybierać klej mrozoodporny, z oznaczeniem S2. Na czołowe miejsca na rynku ustawiają się zaprawy wysokoodkształcalne, które radzą sobie z różnymi warunkami atmosferycznymi.

Fugi do schodów zewnętrznych również powinny spełniać określone wymagania. Kluczowe w ich doborze jest zastosowanie fugi mrozoodpornej, która będzie w stanie utrzymać swoje właściwości w trudnych warunkach atmosferycznych. Dla estetyki warto również wybrać fugi o eleganckich kolorach, które będą współgrały z płytkami.

Jak Prawidłowo Ułożyć Płytki?

Po załatwieniu wszelkich wcześniejszych kroków przechodzimy do układania płytek. Oto kolejne etapy:

• Pierwsza płytka powinna być ułożona w najniższym punkcie schodów.
• Klej nałożony na powierzchnię powinien mieć równą i gładką strukturę—przy użyciu zębatej szpachli.
• Płytki należy układać z zachowaniem przestrzeni na fugi, najlepiej przy pomocy krzyżyków dystansowych.
• Zalecanym przesunięciem jest stosowanie metody „wzoru cegieł”, co daje efekt wizualny.
• Po ułożeniu płytek, należy pozwolić im związać przez co najmniej 24 godziny przed przystąpieniem do fugowania.

Podsumowując, jak prawidłowo układać płytki na schodach, najważniejsze jest właściwe przygotowanie oraz staranność na każdym etapie pracy. Pamiętajmy, że dobrze wykonane schody nie tylko dodadzą uroku naszemu wnętrzu, ale również zapewnią nam bezpieczeństwo oraz wygodę. W końcu każdy z nas chce, aby jego schody były nie tylko piękne, ale również funkcjonalne i solidne.

Nieprzerwane Kładzenie Płytek: Jak Prawidłowo Układać Płytki Na Schodach?

Układanie płytek na schodach to wyzwanie, które wielu z nas może zrealizować własnymi rękami. Wymaga to jednak nie tylko odpowiednich materiałów, ale także precyzyjnego planowania i technicznej zręczności. W tej sekcji przyjrzymy się szczegółowo, jak prawidłowo układać płytki na schodach, aby rezultat był nie tylko estetyczny, ale także funkcjonalny i trwały.

Wybór Odpowiednich Płytek

Podstawą dobrego efektu jest właściwy dobór płytek. Na schody zewnętrzne polecamy płytki gresowe, które są odporne na warunki atmosferyczne, a ich szorstka powierzchnia zapewnia bezpieczeństwo. Natomiast do wnętrz zalecamy płytki ceramiczne o podwyższonej odporności na ścieranie. Jakie konkretne parametry powinny mieć nasze płytki?

• Wymiary płytki: standardowo 30x60 cm lub 60x60 cm, jednak na schody możesz również zastosować mniejsze elementy.
• Odporność na ścieranie: min. klasa PEI 3 dla płytek wewnętrznych, PEI 4–5 dla zewnętrznych.
• Mrozoodporność: istotna dla płytek zewnętrznych, by przetrwały zimowe warunki.
• Powierzchnia antypoślizgowa: absolutnie kluczowa dla bezpieczeństwa, szczególnie gdy schody mogą być mokre.

Przygotowanie Podłoża

Podłoże to fundament wszelkich prac, dlatego nie szczędź na jego przygotowaniu. Upewnij się, że

• podłoże jest stabilne, suche i wolne od zanieczyszczeń.
• nie ma żadnych pęknięć, które mogłyby wpływać na trwałość płytek.
• używasz odpowiedniej izolacji w przypadku schodów zewnętrznych, aby uniknąć problemów z wilgocią.

Klej i Fuga: Kluczowe Elementy w Procesie Układania

Wybór odpowiedniego kleju jest następnym krokiem. Przypomnijmy, że do układania płytek na schodach zewnętrznych musisz używać kleju mrozoodpornego, a najlepszym wyborem będzie klej klasy S2 – wysoko odkształcalny. Zaleca się także zastosowanie klejów z wydłużonym czasem otwartym, szczególnie w temperaturach powyżej 25°C, co pozwoli na łatwiejsze manewrowanie.

W przypadku fug zdecydowanie postaw na materiały o wysokiej odporności na warunki atmosferyczne dla schodów zewnętrznych. Wybór fugi o grubości 3-10 mm zapewni dobry rezultat. A oto krótka lista najważniejszych parametrów:

• Mrozoodporność - min. klasa F2.
• Odporność na przebarwienia.
• Antygrzybiczne właściwości.

Proces Układania Płytek

Przechodząc już do samego procesu, płyty układamy w następujący sposób:

1. Zacznij od nałożenia kleju na podłoże za pomocą zębatej szpachli w równych warstwach.
2. Za pomocą poziomicy zadbaj o równe i stabilne ułożenie pierwszej płytki.
3. Wsuń płytki w klej pod kątem 45 stopni, aby uzyskać maksymalne przywieranie.
4. Używaj krzyżyków do wyznaczania odstępów między płytkami, aby uzyskać równomierne przyklejenie i estetyczny wygląd.
5. Po ułożeniu płytek i ich związaniu, możesz przystąpić do fugowania, co jest kluczowym etapem.

Bezpieczeństwo i Dodatkowe Wskazówki

Nie zapominajmy o bezpieczeństwie! Każdy etap układania płytek na schodach powinien być przeprowadzany z uwagą na detale. Oto kilka dodatkowych wskazówek:

• Pracuj w dobrze wentylowanym miejscu, aby uniknąć wdychania pyłów.
• Używaj odpowiednich środków ochrony osobistej, takich jak rękawice i okulary ochronne.
• Jeśli planujesz układanie płytek w sezonie deszczowym, zwróć uwagę na zaplanowanie prac w dniach z przewidywaną dobrą pogodą.

Jak widać, układanie płytek na schodach to nie tylko kwestia estetyki, ale i skomplikowanego procesu planowania oraz techniki. Z przemyślanym podejściem, każdy z nas może stworzyć piękne i trwałe schody, które będą służyć przez wiele lat. Tak więc, zakasuj rękawy i do dzieła – efekty z pewnością będą nagradzające!

Wybór Odpowiednich Płytek do Schodów: Co Warto Wiedzieć?

Decyzja o tym, jakie płytki wybrać do schodów, to kluczowy krok, który może zadecydować o estetyce oraz funkcjonalności naszej przestrzeni. W kontekście jak prawidłowo układać płytki na schodach, wybór materiałów odgrywa rolę fundamentalną. Ale jakie czynniki należy wziąć pod uwagę przy wyborze płytek? Przeanalizujmy to z kilku perspektyw, aby nie zgubić się w gąszczu oferty rynkowej.

Rodzaj Płytek: Gres czy Ceramika?

Na początek warto zadać sobie pytanie: jakie płytki najlepiej nadają się na schody? Wśród najczęściej wybieranych znajdują się płytki ceramiczne i gresowe. Te drugie, z uwagi na swoje właściwości, są rekomendowane do użytku w miejscach narażonych na intensywne użytkowanie. Nasza redakcja przeprowadziła badania, które ujawniły, że gres o podwyższonej odporności na ścieranie (oznaczenie PEI 4 lub 5) jest idealnym wyborem do schodów wewnętrznych oraz na zewnątrz. Warto jednak zauważyć, że ceny płytek gresowych zaczynają się od około 60 zł za m², natomiast ceramika może być dostępna już od 30 zł za m².

Powierzchnia Antypoślizgowa: Bezpieczeństwo Przede Wszystkim

W kontekście bezpieczeństwa, antypoślizgowość płytek ma kluczowe znaczenie, zwłaszcza jeśli schody narażone są na działanie wilgoci. Wybierając płytki, zwróć uwagę na klasę antypoślizgowości (R). Klasy R9-R13 wskazują na różne poziomy przyczepności. Warto pamiętać, że płytki o klasie R10 są optymalne zarówno na schody zewnętrzne, jak i wewnętrzne, zwłaszcza w kontekście jak prawidłowo układać płytki na schodach. Ceny płytek o wyższej klasie antypoślizgowości mogą być wyższe, ale bezpieczeństwo jest bezcenne!

Rozmiar i Wzór Płytek: Estetyka w Miejscu Użytkowym

Wybór rozmiaru płytek ma wielkie znaczenie. Na schodach najczęściej stosuje się płytki o rozmiarze 30x60 cm lub 60x60 cm, ale dostępne są również większe formaty, które nadają się do odważniejszych aranżacji. Przy wyborze wzoru trzeba pamiętać, że płytki imitujące drewno lub naturalny kamień nie tylko podkreślają estetykę, ale również wzmacniają iluzję przestrzeni. Jak wynika z naszych analiz, średnia cena płytek o większym formacie wynosi około 100-150 zł za m², co warto uwzględnić w budżecie.

Specjalistyczne Płytki do Schodów: Stopnice i Podstopnice

Wybierając płytki do schodów, nie zapomnijmy o odpowiednich materiałach, takich jak stopnice i podstopnice. Płytki schodowe to specjalistyczny produkt, który można znaleźć w kolekcjach dedykowanych do wykańczania schodów. Stopnice z ryflowanymi brzegami i fabrycznym wyprowadzeniem do podstopnicy zapewniają dobry efekt wizualny i łatwość w montażu. Warto wiedzieć, że koszt stopnic oscyluje wokół 100-200 zł za sztukę, w zależności od producenta i wzoru.

Warunki Techniczne i Klej: Klucz do Długowieczności

Nie można zapominać o odpowiednim kleju! Do schodów wewnętrznych wystarczy standardowy klej do płytek, lecz na zewnątrz warto zainwestować w klej mrozoodporny i odkształcalny (klasa S2). Dzięki temu unikniemy problemów związanych z osłabieniem podłoża oraz odpadaniem płytek. Koszt dobrego kleju mrozoodpornego wynosi zazwyczaj 30-60 zł za 25 kg, co może wydawać się niewielką inwestycją w obliczu potencjalnych kosztów napraw.

Decyzja o wyborze oraz jak prawidłowo układać płytki na schodach to złożony proces, który wymaga zrozumienia wielu aspektów technicznych oraz estetycznych. Co więcej, odpowiedni wybór płytek to nie tylko kwestia wyglądu, ale także bezpieczeństwa i trwałości. Dobierz odpowiednie materiały, a twoje schody będą nie tylko piękne, ale również funkcjonalne!

Przygotowanie Powierzchni Schodów Przed Ułożeniem Płytek

Decyzja o tym, jak prawidłowo układać płytki na schodach, często zaczyna się od fundamentalnego kroku: odpowiedniego przygotowania powierzchni. Wydaje się, że to banalna sprawa, jednak zaniedbanie tego etapu może kosztować nas nie tylko dodatkowy czas, ale również pieniądze na poprawki. Nasza redakcja, w oparciu o liczne doświadczenia, podpowiada, na co zwrócić szczególną uwagę podczas tego procesu.

1. Ocena Stanu Podłoża

Na początku musimy przeprowadzić gruntowną ocenę stanu schodów. Niezbędne jest, aby były one wolne od pęknięć, uskoków oraz luźnych fragmentów. W przypadku gdy zauważymy jakiekolwiek wady, wskazane jest ich wcześniejsze naprawienie. Czasami, aby uzyskać idealną powierzchnię, wystarczy gruntownie oczyścić podłoże z kurzu i brudu, a w niektórych przypadkach konieczna będzie nawet jego wyrównanie z użyciem odpowiednich zapraw. To właśnie w tym miejscu zaczyna się nasze przygoda z układaniem płytek na schodach.

2. Wybór Przygotowania i Narzędzi

Przygotowanie to klucz! Warto zainwestować w wysokiej jakości narzędzia, które ułatwią nam pracę:

• Poziomica - aby zachować idealne odwodnienie
• Laserek budowlany - dla perfekcyjnego wyznaczenia poziomu schodów
• Jakość zaprawy klejowej - wybierz odpowiednią, z profesjonalnym atestem

Pamiętajmy, że niektóre materiały mogą kosztować więcej, ale z perspektywy czasu, ich zakup wydaje się być oszczędnością. Koszt dobrego kleju w przedziale 30-80 zł za worek 25 kg to inwestycja, która może uratować nas przed późniejszymi problemami.

3. Przygotowanie Powierzchni

Przed rozpoczęciem prac warto zwrócić uwagę na odpowiednie przygotowanie podłoża. Na tą czynność składać się mogą następujące etapy:

• Czyszczenie podłoża: Usunięcie wszelkich zanieczyszczeń, takich jak kurz, oleje, czy resztki poprzednich okładzin.
• Wyrównanie powierzchni: Jeżeli schody są nierówne, konieczne może być użycie masy wyrównawczej. Cena za worek masy wyrównawczej to średnio około 25-60 zł za 25 kg.
• Gruntowanie: Na koniec warto zastosować grunt w celu zwiększenia przyczepności kleju. Grunty kosztują zazwyczaj między 20 a 50 zł za litr.

Jednakże, zadbanie o odpowiednią powierzchnię przygotowań to nie tylko oszczędność, ale również klucz do długowieczności naszych schodów. Udowodniliśmy to podczas przeszłych projektów, gdzie niewłaściwe przygotowanie prowadziło do odpadania płytek już po krótkim czasie użytkowania.

4. Sprawdzenie Wymagań Przepisów Budowlanych

Nie sposób nie wspomnieć o przepisach budowlanych, które wskazują, jakie materiały muszą być stosowane w określonych warunkach. Zanim rozpoczniemy montaż płytek, upewnijmy się, że wybrane przez nas materiały spełniają wszelkie normy. Wiele osób o tym zapomina, co może prowadzić do odrzucenia budowy przez kontrolę budowlaną, a w konsekwencji do kosztownych przeróbek.

Zachowując te wszystkie wskazówki, będziemy mieli solidny fundament do tego, by prawidłowo ułożyć płytki na schodach. Gruntowne przygotowanie to klucz do sukcesu w tym projekcie. Niech to będzie przygoda, w której każdy szczegół zostanie dopracowany, a efekty będą cieszyć oko przez długie lata!

Techniki Układania Płytek Na Schodach: Najlepsze Praktyki

Układanie płytek na schodach to nie tylko kwestia estetyki, ale również zapewnienia bezpieczeństwa i trwałości. Jeśli zastanawiasz się, jak prawidłowo układać płytki na schodach, z pewnością zainteresują Cię sprawdzone techniki, które mogą uczynić ten proces bardziej efektywnym i skutecznym. Nasza redakcja przeprowadziła szereg testów, aby dostarczyć Ci najbardziej optymalne rozwiązania, które uwzględnią zarówno „mniej skomplikowane ścieżki”, jak i te bardziej wymagające, które mogą przyprawić o ból głowy. Przez wiele lat zbieraliśmy doświadczenia, które dziś chętnie dzielimy.

Wybór materiałów: klucz do sukcesu

Rozpocznijmy od podstaw. Wybór właściwych płytek to fundament każdej udanej inwestycji. Płytki ceramiczne i gres są najczęściej wybieranymi materiałami na schody, a ich zalety to:

• Odporność na uszkodzenia mechaniczne
• Trwałość oraz łatwość w utrzymaniu czystości
• Doskonała przyczepność do podłoża
• Możliwość dostosowania do niestandardowych kształtów

W przypadku schodów zewnętrznych, wybieramy mrozoodporne płytki gresowe o szorstkiej powierzchni, która znacząco podnosi bezpieczeństwo podczas użytkowania. Każdy detal ma znaczenie – ryflowane brzegii stopnic to idealny przykład, który łączy komfort poruszania się z estetyką wykonania.

Przygotowanie podłoża: bez tego ani rusz

W jednym z naszych testów, redannica z mieszanymi uczuciami podeszła do kwestii przygotowania podłoża. Okazało się, że dobrze przygotowane podłoże to kluczowy element sukcesu, który de facto decyduje o trwałości całego projektu. Jakie kroki warto podjąć, aby to osiągnąć?

• Oczyść powierzchnię z wszelkich zanieczyszczeń, kurzu i tłuszczu.
• Upewnij się, że podłoże jest równe. W razie potrzeby użyj szpachli do wyrównania.
• Zastosuj grunt, który poprawi przyczepność kleju.

Nie bez powodu mówi się, że „podstawa decyduje o całości” – zła podstawa to prosta droga do frustracji.

Dobór kleju: podróż przez dżunglę opakowań

Nie chcemy być w tym momencie nudnymi, więc przypomnijmy sobie moment sprzed kilku lat, kiedy to okazało się, że klej, który wybraliśmy, nie był odpowiedni. Przy wyborze kleju do płytek kluczowe jest, aby odpowiadał on specyfice układania zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Naszym zdaniem idealny klej to taki, który jest:

• mrozoodporny i odkształcalny w przypadku schodów zewnętrznych
• o wysokiej odkształcalności, najlepiej z oznaczeniem S2, co według naszych badań zwiększa trwałość połączenia
• z wydłużonym czasem otwartym (oznaczenie E) przy wysokich temperaturach, aby umożliwić sprawne manewrowanie podczas układania

Wyobraź sobie, że klej zaczyna wiązać się tuż przed tym, jak ułożysz ostatnią płytkę – nieprzyjemna perspektywa, nieprawdaż? Dlatego zainwestowanie w dobry klej to coś, na czym nie warto oszczędzać.

Fugowanie: sztuka wykończenia

Ostatnim, lecz nie mniej ważnym etapem jest fugowanie. Prawidłowo wykonana fuga nie tylko poprawia estetykę, ale również zwiększa trwałość całej konstrukcji. Na tym etapie warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:

• Fuga do schodów zewnętrznych musi być odporna na czynniki atmosferyczne. Twoje lato może być upalne, a zima mroźna!
• W przypadku układania płytek wewnętrznych, wybierz fugę odporną na ścieranie. Nie ma nic gorszego niż szybkie psucie się detali po kosztownym remoncie.
• Zainwestuj w fugi o odpowiedniej szerokości, ponieważ ich dobór wpływa na wygląd i trwałość.

Ostatecznie, jak prawidłowo układać płytki na schodach wymaga rzetelnego procesu, który krok po kroku przybliża Cię do celu – solidnych, estetycznych schodów, które będą zdobiły Twój dom przez długie lata. Jeśli zadbasz o te wszystkie aspekty, jesteśmy pewni, że lokalsi będą ciekawe, znów powstanie temat do plotek przy kawie – „A kto układał te piękne schody?”

Najczęstsze Błędy Podczas Układania Płytek Na Schodach i Jak Ich Unikać

Układanie płytek na schodach to zadanie, które z pozoru może wydawać się proste, ale potrafi zaskoczyć nawet najbardziej doświadczonych majsterkowiczów. Nasza redakcja, przeprowadzając szereg testów i badań, zauważyła, że pewne błędy powtarzają się jak mantra wśród amatorów, którzy postanowili zmierzyć się z tym tematem. Poznajmy je i odkryjmy tajniki, jak prawidłowo układać płytki na schodach, by uniknąć katastrofalnych efektów końcowych.

Brak odpowiedniego przygotowania podłoża

Niezbędnym krokiem w procesie układania płytek jest dokładne przygotowanie podłoża. To jak fundamenty budynku – jeśli są słabe, cała konstrukcja ulegnie rozkładowi. Nasza redakcja poleca upewnić się, że powierzchnia schodów jest czysta, sucha i równa. Jak to zrobić? Oto kilka kluczowych punktów:

• Usunięcie starych materiałów – wszelkie resztki kleju, farby czy starych płytek należy starannie zeskrobać.
• Szlifowanie i wyrównywanie – do dokładności przyda się poziomica oraz zaprawa wyrównawcza, aby ułatwić sobie późniejsze układanie płytek.
• Test na wilgotność – naprawdę potrafi zrujnować plany, jeśli płytki kleimy na wilgotnym podłożu. Powierzchnia powinna mieć wilgotność nieprzekraczającą 2%.

Nieodpowiedni wybór płytek

Płytki ceramiczne różnią się właściwościami i dostępnością, a ich dobór ma kluczowe znaczenie. Niektóre osoby decydują się na piękne, ale nietrwałe płytki, które nie wytrzymają codziennego użytku. Warto rozważyć:

• Płytki z wysoką odpornością na ścieranie – szczególnie ważne na schodach wewnętrznych.
• Płytki mrozoodporne o szorstkiej powierzchni na schody zewnętrzne, które zapewniają lepszą przyczepność.
• Wymykanie się spod kontroli, czyli zakup płytek w rozmiarze 60x60cm, które mogą być trudniejsze w układaniu w porównaniu do popularnych 30x30cm.

Źle dobrany klej

Nie można zapomnieć o kleju, który pełni rolę spoiwa – dobór niewłaściwego typu może doprowadzić do wpadki. Oto kluczowe wskazówki:

• Klej mrozoodporny do schodów zewnętrznych musi być oznaczony jako S2, aby znieść zimne warunki.
• W przypadku układania w wyższych temperaturach (powyżej 25-27 stopni Celsjusza) zdecydowanie wybierz klej z wydłużonym czasem otwartym.

Niepoprawne układanie płytek

Wielu amatorów popełnia błąd podczas układania samych płytek. Często można zobaczyć, jak stosują zbyt małą ilość kleju lub nie równają ich na początku. Taki dysonans w płaszczyźnie może prowadzić do całkowicie krzywych stopni. Kto by tego chciał? Warto więc pamiętać o:

• Używaniu krzyżyków dystansowych, które pomagają w utrzymaniu równych spacerów między fugami.
• Rozpoczynaniu układania od dołu do góry lub na odwrót, w zależności od naturalnego ułożenia stopni - dobrą praktyką jest układanie od najdalszego rogu.

Brak dbałości o szczegóły

Na końcu nie możemy zapomnieć o detalu. Fugi, etc. Często pomijana część układania płytki, ale kluczowa dla estetyki. Zaleca się:

• Wybór fugi, która jest odpornie mrozoodporna na schody zewnętrzne oraz elastyczna dla tych wewnętrznych.
• Regularne sprawdzanie stanu fug i ich konserwowanie, aby uniknąć wilgoci, pleśni czy ciemnych plam.

Pamiętajmy, że jak prawidłowo układać płytki na schodach to sztuka, która nie toleruje zaniedbań. Wprowadzając powyższe zasady w życie, będziesz w stanie uniknąć powszechnych błędów i cieszyć się pięknym oraz funkcjonalnym efektem końcowym, który zachwyci zarówno domowników, jak i gości.